احتمال بروز یك فاجعه انسانی با تغییر رویكرد مسكو در اوكراین محمدحسین لطف‌الهی |پیشروی كند نیروهای نظامی روسیه در خاك اوكراین و ناتوانی مسكو در كسب یك پیروزی سریع و قاطعانه، نگرانی‌ها در خصوص احتمال استفاده ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه از روش‌هایی به مراتب خشونت‌بارتر را افزایش داده است و نشانه‌ها از عملی شدن این تغییر روش می‌گویند.روز سه‌شنبه، اول مارس، در پنجمین روز تجاوز نظامی روسیه به اوكراین و در حالی كه روس‌ها هنوز نتوانسته بودند به اهداف اصلی مدنظر خود در میدان نبرد دست پیدا كنند، نشانه‌های تغییر تاكتیك روسیه بیش از پیش نمایان شد. اهداف غیرنظامی بیشتر از روزهای اولیه نبرد هدف گرفته می‌شد، بمباران شهرها و حجم نیروهای عملیاتی به‌طور چشمگیری افزایش پیدا كرد و استفاده از تسلیحات سنگین و مرگبارتر جایگزین بمباران محدود اولیه شد. مارك گالئوتی، تحلیلگر امور نظامی بریتانیایی در خصوص تاكتیك هجومی جدید نیروهای روسیه به «مسكو تایمز» روزنامه منتقد دولت روسیه گفته است: «روس‌ها در حال كنار گذاشتن شیوه اولیه هستند و جنگیدن را به روشی پی می‌گیرند كه از ابتدا برای آن آموزش دیده بودند؛ آنها ابتدا هر منطقه‌ای را به شدیدترین وجه بمباران می‌كنند، سپس نیروهای‌شان را همزمان با بمباران شدید برای محاصره می‌فرستند و در انتها وارد شهر می‌شوند.» به گفته او، «اصلی‌ترین نشانه این تغییر روش، استفاده بسیار بسیار گسترده‌تر از شیوه بمباران و موشك‌باران و سایر ابزارهای ضربه زدن از راه دور است كه در دو روز اخیر دیده می‌شود.» گالئوتی معتقد است یك باور اشتباه و همه‌گیر در برنامه‌ریزی اولیه فرماندهان نظامی روس وجود داشت كه در اوكراین دولتی «نامشروع و غیرمردمی» بر سر كار است كه در نتیجه آن به محض ورود روس‌ها به خاك این كشور دولت فرو می‌پاشد و مقاومت جدی و قابل توجهی پیش روی نیروهای روس وجود نخواهد داشت.همزمان با این تغییر تاكتیك، اعتراضات ضد جنگ در روسیه نیز ادامه دارد. الكسی ناوالنی، منتقد زندانی كرملین، از روس‌ها خواسته است تا تظاهرات روزانه علیه عملیات نظامی مسكو در اوكراین برگزار كنند. وی از مردم خواسته است كه هر روز ساعت ۱۹ و آخر هفته‌ها ساعت ۱۴ به بیرون بروند و علیه جنگ اعتراض كنند. جنبش ناوالنی پیش از این در اعتراض به تهاجم روسیه به همسایه خود، خواستار یك كارزار نافرمانی مدنی شده بود. ناوالنی، برجسته‌ترین مخالف ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه سال گذشته پس از بازگشت از آلمان به روسیه به زندان افتاد.نتایج تغییر تاكتیك روس‌ها به مرور پدیدار شد. پیشروی آنها در بعدازظهر روز سه‌شنبه و روز چهارشنبه به صورت محسوسی نسبت به روزهای قبل بیشتر بود و آنها علاوه بر تكمیل محاصره چند شهر مهم، مدعی شدند كه شهرهای مهمی از جمله خرسون را در اختیار گرفته‌اند. در شمال شرق، حلقه محاصره شهرهای خاركیف و چرنی‌یف تنگ‌تر شد و در شمال حملات علیه پایتخت اوكراین بیشتر شده است. در ادامه به تفكیك بررسی وضعیت نبرد در این مناطق می‌پردازیم. جبهه جنوب اوكراین؛ جبهه موفقیت روس‌ها بیشترین موفقیت برای ارتش روسیه در جبهه جنوب به دست آمده است. این بخش از نیروهای روسی كه از شبه جزیره كریمه وارد خاك اوكراین شده‌اند و در جبهه‌ای به طول 400 مایل از بندر اودسا تا شهر ماریوپول در حال جنگ هستند، روز گذشته اعلام كردند، توانسته‌اند كنترل شهر مهم خِرسون را در اختیار بگیرند. مقام‌های اوكراینی این ادعای روسیه را رد می‌كنند. آنها می‌گویند با اینكه شهر خرسون با جمعیت بیش از 300 هزار نفر كاملا محاصره شده و تلفات زیادی به نظامیان و غیرنظامیان شهر وارد آمده، اداره شهر هنوز دست اوكراینی‌هاست. گنادی لاگوتا از مقام‌های ارشد شهر خرسون در كانال تلگرامی خود نوشته است: «وضعیت شهر اصلا خوب نیست، غذا و داروی مردم رو به پایان است، تعداد زخمی‌ها زیاد شده و امكانات لازم جهت رسیدگی به آنها وجود ندارد.»اگر خرسون تصرف شود، اولین شهر بزرگ اوكراین خواهد بود كه به‌طور كامل به دست نیروهای روسیه می‌افتد. حملات علیه شهر اودسا به شدت ادامه دارد، ملیتوپول همچنان بمباران می‌شود و ماریوپول كه از روز سه‌شنبه دسترسی‌اش به برق قطع شده، تحت محاصره نیروهای روس در حال مقاومت در برابر تلاش مهاجمان به منظور ورود به شهر است.مارك هرتلینگ، ژنرال امریكایی بازنشسته و فرمانده پیشین نیروهای امریكایی در اروپا درباره پیشروی روس‌ها در جبهه جنوب به سی‌ان‌ان می‌گوید: «روش آنها از روز سه‌شنبه تغییر كرده و بیم وارد آمدن خسارت‌های شدید انسانی وجود دارد اما به‌رغم پیشروی‌های گسترده نیروهای روس در مناطق جنوبی باید به یك نكته اشاره كرد. آنها با چند شهر چند صدهزار نفری و تعدادی شهر و روستای كوچك‌تر مواجه هستند. در جنوب نیروهای آنها از اودسا تا ماریوپول گسترده شده‌اند. حتی اگر تمامی 190 هزار نظامی روس نیز در جبهه جنوب حضور داشتند، این تعداد نیرو برای كنترل شهرهای بزرگ كافی نبود و این یعنی آنها حتی در صورت پیشروی، در ادامه با مشكلات بزرگی مواجه خواهند شد.» به گفته او، طولانی شدن خطوط تداركاتی روس‌ها یكی از بزرگ‌ترین ضعف‌های طرح نظامی روسیه است و انتشار اخبار و ویدیوهایی مبنی بر دزدی سربازان از مغازه‌ها و خاموش شدن وسایل نقلیه نشان می‌دهد روس‌ها در حوزه لجستیكی با مشكلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌كنند.مقامات اوكراین روز چهارشنبه اعلام كردند كه بندر ماریوپول در جنوب شرقی این كشور زیر آتش سنگین نظامیان روس قرار دارد. بنا به همین گزارش امكان تخلیه مجروحان از ماریوپول به دلیل گلوله‌باران ممتد شهر وجود ندارد.شهردار ماریوپول در گفت‌وگو با تلویزیون اوكراین گفت: «ما می‌جنگیم و از دفاع از سرزمین مادری‌مان دست نمی‌كشیم.» جبهه شمال شرق اوكراین؛ محاصره و بمباران بر اساس گزارش مقام‌های اوكراینی، در شمال شرق توجه اصلی روس‌ها به تنگ‌تر كردن حلقه محاصره دو شهر خاركیف و چرنی‌یف معطوف است. آنها توانسته‌اند با شكستن خطوط اولیه دفاعی نیروهای اوكراین در خاركیف پیشروی كنند و در حال حاضر با بمباران شدید مناطق مختلف شهر از جمله ساختمان‌های دولتی و ساختمان‌های مسكونی، ارتش اوكراین را به تسلیم وادارند. روز گذشته یك انفجار بزرگ در مركز شهر خاركیف، دومین شهر بزرگ اوكراین، یك ساختمان اداری را ویران كرد و حداقل هفت نفر را كشت. شهردار این شهر به یك ایستگاه تلویزیونی محلی گفته است كه حمله دیگری در یك محله مسكونی در خاركیف یك بیمارستان را ویران كرده و چندین كشته و زخمی برجای گذاشت. در چرنی‌یف نیز هرچند بخشی از نیروهای محاصره‌كننده از نیروهای اصلی روسیه در این محور جدا شده‌اند تا به مهاجمان كی‌یف بپیوندند، اما بخشی از نیروهای كمكی اعزام شده از شهر بولوگراد روسیه به چرنی‌یف رسیده‌اند تا فشارها برای تسخیر كامل شهر افزایش پیدا كند. جبهه شمال؛ ماموریت مبهم مهاجمان كی‌یف اصلی‌ترین هدف نظامی روسیه در حمله به اوكراین را می‌توان تسخیر پایتخت دانست. روز سه‌شنبه كمپانی مكسار با استناد به تصاویر ماهواره‌ای گزارش داد كه كاروانی 64 كیلومتری از خودروها و تجهیزات زرهی از جاده‌ای در شمال كی‌یف به سوی پایتخت اوكراین در حركت است. كارشناسان هنوز در خصوص اهداف اصلی این كارزار نظامی تردید دارند اما متفق‌القولند كه رسیدن این كاروان به پایتخت اوكراین خطر بزرگی برای مدافعان كی‌یف محسوب می‌شود.متیو بولیگ، كارشناس نظامی اندیشكده چتم هاوس در این خصوص به روزنامه نیویورك‌تایمز گفته است: «اینها نشانه‌هایی از گذار روسیه به فازی جدید در تهاجم نظامی به اوكراین است. در این فاز، شیوه‌های جنگی بسیار خشن، بدون تدبیر و ملاحظه‌كاری به كار گرفته خواهد شد تا طرف اوكراینی مجبور به تسلیم شهر شود.محدودیت‌های نظامی اوكراین در هدف قرار دادن این كاروان نظامی نیز مورد توجه قرار گرفته است. اوكراینی‌ها ترجیح داده‌اند تمركز خود را به دفاع از مناطق پیرامونی كی‌یف و خود شهر معطوف كنند و تاكنون تلاشی برای هدف قرار دادن این كاروان بزرگ انجام نداده‌اند. خطر اضافه شدن نیروهای بلاروس به روس‌ها در این جبهه جدی است. وزارت دفاع اوكراین می‌گوید شواهدی در اختیار دارد كه نشان می‌دهد بلاروس، متحد روسیه در حال آماده شدن برای اعزام نیرو به اوكراین است. در بیانیه این وزارتخانه كه بامداد چهارشنبه در فیس‌بوك منتشر شد، آمده است كه نیروهای بلاروس در نزدیكی مرز شمالی اوكراین متمركز شده‌اند و برای نبرد آماده‌اند. این بیانیه اضافه می‌كند كه طی ۲۴ ساعت گذشته، طبق یافته‌های اطلاعاتی، فعالیت هواپیماها به‌طور قابل توجهی زیاد شده است. سرنوشت مبهم دور دوم گفت‌وگوها برخی منابع در روسیه خبر داده‌اند كه احتمالا دور دوم گفت‌وگوهای روسیه و اوكراین ادامه دارد و ممكن است هیات‌های اوكراین و روسیه بار دیگر با یكدیگر ملاقات كنند. اسپوتنیك گزارش داد، دیمیتری پسكوف، سخنگوی كرملین روز چهارشنبه گفته است كه «واقعا جو خاصی از اطلاعات متناقض وجود دارد. اما من به شما خواهم گفت امروز بعدازظهر احتمالا عصر، هیات ما در محل، منتظر مذاكره‌كنندگان اوكراینی خواهد بود.» در مقابل میخاییلو پودولیاك، مشاور رییس‌جمهوری اوكراین به خبرگزاری رویترز گفته است كه مذاكرات بیشتر با روسیه در حال بررسی است و به یك «برنامه اساسی» نیاز است. پودولیاك در پاسخ به سوالی درباره تاریخ برگزاری دور دوم مذاكرات از زمان حمله روسیه گفت: «در حال حاضر این موضوع مورد بحث است و نیاز به دستور كار اساسی داریم.» تا زمان انتشار این گزارش هنوز دیداری میان هیات‌ها برگزار نشده است.
نظرات